Het ene rapport zegt 47 procent. Dan zeggen ze weer: 27 procent van de banen gaan verdwijnen. Dan zegt de OESO: Het valt wel mee, het is 11,4 procent... voor de Nederlandse situatie. Wat is het nou? Laatst las ik een rapport van het World Economic Forum... en daarin zeiden ze dat netto de robotisering gaat zorgen voor meer banen. Wat is het nou? Wat het ons leert, is dat we het niet weten. Er is geen vaste definitie over wat een beroep of een baan is. Er zijn onderzoekers die zeggen: Een beroep is een bundeling van taken. En sommige onderdelen kunnen misschien prima gedaan worden... door een robot of een stukje software. Dat betekent niet dat de hele baan gaat verdwijnen. Daarover had ik het met Pim Haselager. Hij geeft ons twee hele concrete voorbeelden van beroepen... namelijk dat van accountant en dat van ober. Hoe gaat de arbeidsmarkt in de toekomst veranderen... door toedoen van automatisering, robotisering en AI? PIM HASELAGER: Ja, dat is een goede vraag. In diverse opzichten... maar sommige dingen zijn makkelijker te voorspellen dan andere. Dus bepaalde taken, laten we zeggen herhalend werk... relatief overzichtelijk mensondersteunend... dat zou heel goed kunnen. Patronen herkennen in grote data. Dus denk even aan accountants, vrachtwagenchauffeurs, dat soort werk... kleine huishoudelijke taken en dergelijke, dat zal allemaal prima kunnen. En dat zijn nogal wat banen die dan in het geding zijn. Repetitief, overzichtelijk, mensondersteunend. Dat zijn taken die... Repetitief snap ik, die accountant... die elke keer op dezelfde manier sommetjes maakt. Ja, bijvoorbeeld. Of gewoon met Excelbestanden... proberen door te rekenen en te kijken wat de uitkomst is... en wat er dan aan eenvoudige maatregelen getroffen moet worden. Administratief bijhouden, hele simpele vormen van vragen beantwoorden... Maar krijgen we dan minder accountants of betere accountants? Je krijgt menselijker accountants. Ik gaf een keer een lezing bij PricewaterhouseCoopers. Ik had het eigenlijk over de ober als een voorbeeldgeval... maar ik had een grafiekje bij me waarin stond... De hele zaal was namelijk opeens weg. Ik was aan het vertellen en ze luisterden, en opeens was er pandemonium in de zaal. En toen stond er dat er in dat rapport van Oxford... Ja. Frey, Osborne. Ja, precies. Accountants met iets van of 97 procent kans... hun baan zouden kwijtraken binnen nu en twee decennia, meen ik... door kunstmatige intelligentie. En ik sprak later met een aantal mensen... van PricewaterhouseCoopers, en die zijn er ook echt bezorgd over... want de aard van de taak verandert. Dus toen zei ik, indachtig wat ik vertelde over sociale intelligentie... en gezond verstand: Maar als een accountant alleen nummertjes optelt... dan is het relatief eenvoudig weg te automatiseren. Dat is net als dat je denkt dat een ober alleen een glas van A naar B brengt. Dat kun je met een machientje ook wel doen. Maar als een accountant advies moet geven... over, laten we zeggen, beslissingen die genomen worden... in verband met het boeken van bepaalde posten, zoals aftrekposten... dat gepaard gaat met reputatieschade die zou kunnen ontstaan... dan is het een ander verhaal. Dan gaat het juist weer over die sociale intelligentie: wat wil mijn klant... en het inschatten van situaties. Net zo: een ober die even komt informeren of alles naar wens is... omdat hij gemerkt heeft dat de sfeer aan tafel een beetje bedremmeld is... Dat is een fundamenteel andere taak dan een glas van A naar B brengen. Dus het gaat ook om het betere nadenken... over wat die banen nou eigenlijk precies allemaal omvatten. En een paradoxale les van kunstmatige intelligentie... is dat mensen zichzelf onderschatten. Want een heleboel van wat wij doen, lijkt zo simpel voor ons. Dus dat zetten we niet op ons cv. Bezit een redelijk vermogen om een normaal gesprekje te voeren met mensen. Dat staat niet op je cv, want iedereen kan dat. Tenminste, de meeste mensen wel. Maar dat blijken dingen te zijn die best moeilijk zijn... voor kunstmatige intelligentie. Dus als je gaat kijken naar de consequenties voor banen... van kunstmatige intelligentie, op basis van taakomschrijvingen... dan ga je al die dingen die voor ons moeilijk zijn, niet vinden... want die staan daar niet in, die worden voorondersteld. Dus moet je opnieuw gaan inschatten wat banen nou eigenlijk vragen. Dat is een soort van herijking van wat banen uitvoeren eigenlijk betekent. Ik verwacht dat onder invloed van kunstmatige intelligentie. En pas als we dat beter in kaart hebben gebracht... kunnen we beter inschatten welke banen op de tocht staan en welke niet. Behalve natuurlijk een aantal gevallen die nu al relatief duidelijk zijn. Is er wel iets te zeggen over waar we nu onze scholier voor op moeten leiden? Want die moeten we dus niet leren om in Excel... dingen te doen die de computer beter kan. Nee. Sociale vaardigheden ontwikkelen. Als er nou iets is wat voor KI nog best heel lang moeilijk zal zijn... is het op een gezonde, respectvolle, vriendelijke... constructieve, nuttig kritische manier met mekaar omgaan. Ik heb niet het idee dat dat een opleiding is die nu bestaat... of dat daar in een heleboel opleidingen heel veel aandacht aan besteed wordt. Maar grappig genoeg is dat nu juist iets wat we bij KI steeds meer ruimte geven. Academic and professional skills. Functioneren in teamverband. Mekaar opbouwende kritiek geven, ook als er dingen fout zijn gegaan. Hoe doe je dat eigenlijk? Dat is een hartstikke nuttige skillset... die we voorlopig nog niet zullen kunnen automatiseren. Dus ik pleit er wel voor, ook bij ministeries en dergelijke... om daar meer aandacht aan te besteden..